Project Description

DERMATOLOGIA

Prawidłowa dieta jako niefarmakologiczne wspomaganie leczenia łuszczycy i Łuszczycowego Zapalenia Stawów

Łuszczyca objawia się stanem zapalnym skóry właściwej oraz zakłóconą proliferacją komórek naskórka. Na jej wystąpienie mają wpływ czynniki genetyczne, środowiskowe oraz immunologiczne. Do czynników środowiskowych kwalifikuje się m.in. alkohol, spożywanie leków oraz szeroko pojęta dieta, a więc sposób żywienia. Łuszczyca, jako choroba układowa, nie jest związana jedynie ze zmianami na skórze, lecz również z odmiennymi stanami zapalnymi całego organizmu, takimi jak: cukrzyca, nadciśnienie tętnicze czy zespół metaboliczny dlatego tym bardziej ważna jest odpowiednio dobrana dieta.

Łuszczyca przyczynia się do pogorszenia jakości życia osób chorych. Spadek ten odnosi się do sfery wizualnej pacjenta, społecznej oraz często finansowej. W pewnych przypadkach osoby takie zaprzestają aktywności fizycznej, co szczególnie nie jest korzystne zwłaszcza przy częstym problemie współistniejącym jakim jest nadwaga lub otyłość. Konsekwencją tego są zaburzone stany emocjonalne, prowadzące do depresji. Kolejnym negatywnym aspektem chorowania jest występowanie stresu związanego z chorobą. Co więcej, sam stres może przyczyniać się do pojawienia się łuszczycy. Jest to w pewien sposób zamknięte koło.

Łuszczycowe Zapalenie Stawów (arthritis psoriatica) jest przewlekłą chorobą zapalną, odznaczająca się występowaniem zapalenia stawów u osoby z łuszczycą skory i/lub paznokci. Przebieg choroby jest zróżnicowany. Początek może być ostry i przypominać napad dny moczanowej lub rzut gorączki reumatycznej. Częściej jednak objawy rozwijają się stopniowo. Choroba przebiega z okresami zaostrzeń i okresami słabo wyrażonych objawów. W przebiegu ŁZS często obserwuje się też zmiany w paznokciach. U chorych obserwuje się tendencję do powstawania dużych zniekształceń rąk i stop. W większości przypadków (ok. 60%) zmiany skórne poprzedzają rozwój zmian stawowych nawet o 20 lat.

Badania, które mają najsilniejsze dowody naukowe odwołują się do utraty masy ciała, zwłaszcza u osób otyłych cierpiących na te schorzenia oraz sugerują wprowadzenie diety bezglutenowej u osób chorujących jednocześnie na celiakię. Wykazano związek zwłaszcza łuszczycy oraz otyłości, która jest niezależnym czynnikiem ryzyka rozwoju choroby zapalnej skóry. U osób otyłych redukcja masy ciała spowodowana zmniejszoną wartością energetyczną posiłków oraz wzmożoną aktywnością fizyczną przyczyniła się do zmniejszenia objawów łuszczycy. U osób dotkniętych chorobą częściej dochodzi do napadów gwałtownego objadania się spowodowanego depresją lub lękiem.

Leczenie tych schorzeń oparte jest o odpowiednią dietoterapię, która uzupełnia leczenie farmakologiczne. Podczas doboru odpowiedniego planu żywieniowego należy uwzględnić współwystępujące jednostki chorobowe.

Do głównych zaleceń należą:

  • Czasowe głodówki – warzywno-owocowe – jedynie pod kontrolą dietetyka. Zmniejszenie podaży wartości energetycznej prowadzi do zmniejszenia stanu zapalnej skóry.

  • Ograniczenie spożycia produktów zwierzęcych (dieta wegetariańska) – jednak dozwolone są ryby oraz niewielka ilość nabiału. Sugerowana jest nawet dieta wegańska wykluczająca wszystkie produkty pochodzenia zwierzęcego, ale z dodatkiem ryb morskich,

  • Dieta bezglutenowa – eliminacja pszenicy, żyta, jęczmienia, owsa zanieczyszczonego Zamienniki – gryka, ryż, kasza jaglana, sorgo, amarantu, komosa ryżowa, ziemniaki, bataty,

  • Regularne posiłki – małe objętościowo, spożywane często, co 3h (łącznie 5 posiłków dziennie),

  • Duże spożycie warzyw i owoców – nawet do 7-9 porcji dziennie, głównie w postaci surowej,

  • Spożywanie wyłącznie produktów pełnoziarnistych – pieczywo razowe (szare i ciężkie na zakwasie), brązowy ryż, kasze, płatki naturalne,

  • Przy częstych problemach współistniejących z błoną śluzową żołądka – dieta lekkostrawna,

  • Konieczne wyeliminowanie soli – można stosować sól sodowo-potasową, niskosodową i dużo przypraw (szczególnie przeciwzapalnych – imbir, kurkuma, curry, kminek, czosnek, papryka),

  • W okresie zaostrzenia – eliminacja ostrych przypraw oraz kawy i cytrusów,

  • W nasilonych okresach zaleca się ograniczenie roślin strączkowych. Są one podstawą diety bezmięsnej, dlatego zaleca się zastąpienie mięsa głównie rybami, a rośliny strączkowe stosować 2-3 razy w tygodniu,

  • Wyeliminowanie stosowania używek (tytoń, alkohol) oraz słodyczy. Nie należy przebywać tam gdzie jest dym tytoniowy,

  • Wypijanie między posiłkami 2l wody mineralnej,

  • Witamina D – suplementacja konieczna, ale tylko pod warunkiem, że nie stosuje się analogów kalcypriolu. Dodatkowo zalecenie suplementacji przeciwzapalnych kwasów omega 3,

  • Regularna aktywność fizyczna, ale niezbyt intensywna, ponieważ pot może podrażniać skórę, (ćwiczenia fizyczne)

Najważniejsze witaminy i składniki mineralne w diecie chorych z łuszczycą i ŁZS:

  • Polifenole – pestki winogron, zielona herbata, oliwa z oliwek, cebula, jabłka,

  • Witamina E – olej z kiełków zbożowych, olej kukurydziany, olej sojowy, rzepakowy, oliwa z oliwek, kiełki zbożowe, orzechy, migdały, dziki ryż,

  • Witamina C – owoce dzikiej róży, wiśnie, pietruszka, kiwi, brokuły, szczaw, papryka, estragon, biała kapusta, brukiew, kapusta czerwona, cytrusy, ziemniaki,

  • Witamina A – oleje rybne, jaja (max 2 na tydzień), morele, ryby, nasiona,

  • Beta-karoten – marchew, brukiew, szpinak, szczaw, mango, melon, morele, brokuły, brzoskwinia, pomidory, pietruszka,

  • Witamina B2 – w brukwi, cebuli surowej, grochach, kapustach, marchwi surowej, świeżych ogórkach, czarnych jagodach, cytrynie ze skórką, jabłkach, jeżynach, morelach suszonych, pomarańczach, poziomkach, śliwkach, wiśniach, winogronach białych, truskawkach, w pieczywie pszennym, razowym, świeżych rybach morskich, w tranie, jajku surowym, drożdżach i miodzie. Kminek, majeranek i pieprz ułatwiają trawienie i wspomagają przyswajanie witaminy B2,

  • Dieta bogata w wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega–3 – ryby morskie (sardynka, łosoś, makrela, tuńczyk, śledź), siemię lniane, olej lniany, orzechy włoskie, nasiona chia, nasiona hemp, produkty sojowe, zielone warzywa liściaste, algi morskie (Wakame, kombu, nori). Spożycie ryb morskich – 170 g/dobę lub 1,8 g oleju rybnego łagodzi przebieg choroby,

  • Ostra faza choroby – DHA i EPA – 4,2 g/dzień (ryby morskie i wodorosty),

  • GLA – olej z wiesiołka, olej z ogórecznika,

  • Czasem konieczna jest również suplementacja selenu, potasu i witaminy E.

Badania naukowe oraz moje doświadczenie w pracy z pacjentem pokazują, że najlepsze efekty w leczeniu łuszczycy i ŁZS przynosi stosowanie diety wegańskiej polegającej na eliminacji wszystkich produktów pochodzenia zwierzęcego (mięso, jaja, nabiał). Jedynym produktem zwierzęcym zalecanym są tłuste ryby morskie (śledzie, makrela, łosoś, halibut) zawierające przeciwzapalne kwasy omega 3 kluczowe w procesie leczenia. Tłuszcze te występują również w produktach roślinnych takich jak olej rzepakowy, siemię lniane, nasiona chia, nasiona konopne, produkty sojowe, wodorosty, zielone warzywa liściaste, orzechy włoskie. Jednak kwasy tłuszczowe omega 3 pochodzące z tych produktów nie dają tak dobrych efektów leczniczych.

Autor tekstu: dr n. o zdrowiu Hanna Stolińska, dietetyk kliniczny