Project Description
GASTROLOGIA
Dieta przeciwzapalna w chorobach autoimmunologicznych
Czynniki mające wpływ na choroby autoimmunologiczne
Pomimo tego, że kraje rozwinięte skutecznie zwalczyły choroby zakaźne, ze względu na warunki środowiskowe nie potrafią zahamować rozwoju chorób metabolicznych oraz autoimmunologicznych. Głównym czynnikiem środowiskowym jest w tym przypadku dieta obfita w cukier, tłuszcz, cholesterol, nadmiar białka, soli oraz produktów wysokoprzetworzonych. W ten sposób sprzyja rozwoju otyłości, zespołu metabolicznego oraz chorób układu sercowo-naczyniowego. Czynniki te również zyskały zainteresowanie jako możliwe promotory chorób autoimmunologicznych. Dodatkowymi czynnikami jest również stres, zanieczyszczenie powietrza, mała aktywność fizyczna, palenie papierosów oraz spożywanie alkoholu. Spadek odporności, zaburzenia mikroflory jelitowej oraz ostatecznie rozwój chorób autoimmunologicznych to konsekwencja w dużej mierze niewłaściwego stylu życia. Bardzo dobrze udokumentowano w badaniach silny związek pomiędzy występowaniem otyłości, a rozwojem chorób zapalnych, zwłaszcza we wcześnie zdiagnozowanym RZS.
Dieta wysokotłuszczowa jest ważnym czynnikiem sprzyjającym otyłości, co prowadzi do nadmiernego gromadzenia białej tkanki tłuszczowej (WAT) i ogólnoustrojowego stanu zapalnego. WAT nie jest obojętną tkanką przeznaczoną wyłącznie do magazynowania energii, ale obecnie jest uważany za „narząd wydzielania wewnętrznego” uwalniający mnóstwo prozapalnych mediatorów, takich jak TNF-α, IL-6, leptyna, rezystyna i białko C-reaktywne.
W przypadku poszczególnych składników diety potrzebne są jednak dalsze badania w korelacji z czynnikami genetycznymi.
Leczenie chorób autoimmunologicznych polega przede wszystkim na farmakoterapii, jednak odpowiednia dieta powinna być wdrożona jako uzupełnienie i wsparcie w zmniejszeniu stanu zapalnego. Joel Fuhrman (amerykański lekarz i dietetyk) podjął ogromny trud, klasyfikując żywność w skali ANDI (Aggregate Nutrient Density Index), która w czytelny sposób pokazuje, która żywność powinna być najczęściej spożywana. Tym samym stworzył nutritariańską piramidę żywienia.
Jeśli codziennie będziemy spożywać produkty o największej gęstości odżywczej z grupy warzyw, owoców, nasion, orzechów i warzyw strączkowych, a jajka, nabiał, ryby i mięso stanowić będą jedynie niewielki dodatek do diety, ryzyko zapadnięcia na chorobę cywilizacyjną, nie wspominając o nadwadze, jest niskie. Dieta ta dobrze sprawdza się również w profilaktyce i wsparciu leczenia żywieniowego chorób autoimmunologicznych ponieważ bazuje w większości na udziale produktów o działaniu przeciwzapalnym.
Wszystko zwiera się w skrócie ANDI który jest nazwą skali oceny produktów na podstawie tego, jak dużo składników odżywczych znajduje się na każdą kalorię danego produktu.
Została ona opracowana na podstawie aż 28 składników żywieniowych, w tym: składników mineralnych (wapń, żelazo, magnez, selen, cynk), witamin, karotenoidów, glukozynolanów, steroli, skrobi opornej oraz błonnika). Skala ta pozwala szybko zidentyfikować składniki z najwyższą gęstością odżywczą – czyli te, które według równania dr Fuhrmana powinniśmy jak najczęściej spożywać by cieszyć się zdrowiem. Najwyższe wartości mają ciemnozielone warzywa liściaste: jarmuż, kapusta sitowa, kapusta pastewna, burak liściowy, rukiew, szpinak, rokietta siewna, a następnie inne warzywa liściaste: sałata rzymska, kapusta, kapusta chińska, brukselka, szparagi, brokuły, fasolka szparagowa, groszek, groszek cukrowy.
Skala gęstości odżywczej ANDI
WYSOKA WARTOŚĆ ODŻYWCZA | |
Jarmuż | 1000 |
Kapusta galicyjska | 1000 |
Chińska kapusta | 824 |
Szpinak | 739 |
Brokuły Rabe | 715 |
Kapusta pekińska | 704 |
Brukselka | 672 |
Boćwina szwajcarska | 670 |
Rukola | 559 |
Kapusta | 481 |
Sałata rzymska | 389 |
Brokuły | 376 |
Sok marchwiowy | 344 |
Kalafior | 295 |
Zielony pieprz | 258 |
Karczoch | 244 |
Marchew | 240 |
Szparag | 234 |
Truskawki | 212 |
Sok z granata | 193 |
Pomidor | 164 |
Jagody | 130 |
Sałata lodowa | 110 |
Pomarańcza | 109 |
Soczewica | 100 |
Melon cukrowy | 100 |
Fasola zwyczajna | 100 |
Słodki ziemniak | 83 |
Czarna fasola | 83 |
Ziarna słonecznika | 78 |
Jabłko | 76 |
Brzoskwinia | 73 |
Zielony groszek | 70 |
Wiśnie | 68 |
Nasiona lnu | 65 |
Ananas | 64 |
Ciecierzyca | 57 |
Owsianka | 53 |
Nasiona dyni | 52 |
Mango | 51 |
Ogórek | 50 |
Soja | 48 |
Pistacje | 48 |
Kukurydza | 44 |
Brązowy ryż | 41 |
Łosoś | 39 |
Migdały | 38 |
Krewetka | 38 |
Avokado | 37 |
Tofu | 37 |
NISKA WARTOŚĆ ODŻYWCZA | |
Odtłuszczone mleko | 36 |
Orzechy włoskie | 34 |
Winogrona | 31 |
Biały ziemniak | 31 |
Banan | 30 |
Orzechy nerkowca | 27 |
Pierś z kurczaka | 27 |
Jajka | 27 |
Masło orzechowe | 26 |
Chleb pełnoziarnisty | 25 |
Ser feta | 21 |
Mleko pełnotłuste | 20 |
Makaron | 20 |
Chleb pszenny | 18 |
Mielona wołowina | 18 |
Sok jabłkowy | 16 |
Ser szwajcarski | 15 |
Jogurt niskotłuszczowy | 14 |
Czipsy | 11 |
Ser amerykański | 10 |
Lody waniliowe | 9 |
Frytki | 7 |
Oliwa z oliwek | 2 |
Cola | 1 |
Joel Fuhrman, M.D. |
Czy osoby chore powinny całkowicie wyeliminować alkohol?
Alkohol jest produktem obecnym w naszej diecie. Badania co do alkoholu są sprzeczne, jednak wiadomo, że znaczenie ma w tym przypadku dawka, zawartość cukru, dodatków oraz zawartość etanolu. Najlepszym wyborem jest w tym przypadku okazjonalne wypijanie kieliszka wytrawnego czerwonego wina.
A co z suplementacją ?
Witamina D ma silne powiązania z chorobami autoimmunologicznymi ze względu na jej rolę w regulacji odpowiedzi immunologicznej. Wystarczająca ilość witaminy D nie tylko uspokaja wyzwalacz odpowiedzi immunologicznej, ale zmniejsza nasilenie odpowiedzi i objawy. Naukowcy powiązali krytycznie niski poziom witaminy D z chorobami autoimmunologicznymi, zwłaszcza takimi jak toczeń i stwardnienie rozsiane (MS). Dlatego tak ważna jest suplementacja tej witaminy oraz spędzanie na słońcu przynajmniej 15 minut dziennie bez filtrów. Dodatkowo wskazana jest suplementacja kwasami omega 3. Pozostałe składniki należy przyjmować w postaci suplementów wyłącznie jeżeli nie da się ich uzupełnić dietą, niedobory są tak duże, że odpowiednie żywienie nie przyniesie szybkich efektów lub jest ona wskazana w konkretnej jednostce chorobowej. Suplementację należy zawsze skonsultować z lekarzem.
Model żywienia zaproponowany przez dr Furmana jest najbliższy mojej pracy z pacjentem. Dlaczego? Ponieważ jest to faktycznie dieta bazująca na produktach pochodzenia roślinnego, ale nie restrykcyjna (taka dla wielu może wydawać się 100% dieta wegańska). Produkty te charakteryzują się dużym działaniem przeciwzapalnym, zwłaszcza zielone warzywa liściaste i król jarmuż i w 10% dopuszcza do spożycia produkty odzwierzęce i bardziej przetworzone. A nie ukrywajmy- jesteśmy tylko ludźmi i naprawdę nie jesteśmy w stanie odżywiać się na 100% książkowo według wszystkich zaleceń. Te 10% to taki bezpieczny poziom, który na pewno jest bardzo zdrowy dla naszej psychiki.